صفحه اصلی

فرهنگهای همسایه ایران

 
 

پادشاهی کوش

 

سرزمین نوبه
نوبه سرزمینی در امتداد رود نیل است که امروزه بخشی از آن در مصر و بخش دیگر در سودان قرار دارد.
در ابتدا مردم آفریقا حدود پنج هزار سال قبل از میلاد به سمت نیل در نوبه حرکت کردند. آنها هنر سفال سازی را هم با خود آوردند. آنها که در اصل گله داران و شکارچیان حیوانات بزرگ بودند، در نهایت به ماهیگیر و کشاورز تبدیل و یکجا نشین شدند. با گذشت زمان، افراد جدیدی از جنوب به منطقه نوبه نقل مکان کردند، به طوری که جمعیت نوبه اغلب ترکیبی متنوع از مردم آفریقا بود.

کشاورزان غلات، نخود، عدس، خرما و خربزه کشت می کردند. گله های گاو آنها که معیاری برای سنجش ثروت و موقعیت اجتماعی بود، اهمیت داشت. 
در صحراها، مردم نوبه از معدن کارنیل، طلا و سایر منابع معدنی استخراج می کردند. نوبیایی ها گاو، طلا، ماهی، عاج، پوست حیوانات، چوب سخت، بخور و خرما رابا مصریان، همسایگانشان در شمال، مبادله می کردند و از آنها غلات، روغن های گیاهی، شراب، آبجو، کتان و سایر کالاهای تولیدی دریافت می کردند

 

تصرف نوبه توسط مصریان

فرعون اسنفرو در 2575 پ م به نوبه حمله کرد و در منطقه بوهن پایگاهی ایجاد کرد و سربازان مصری را آنجا اسکان داد. در سلسله ششم حملات بیشتری به نوبه انجام شد و قسمتهای بیشتری در اختیار مصریان درآمد. هارخوف معروفترین حاکم مصری بود که توانست در سرزمین نوبه پیشروی کند. در پایان حکومت هارخوف نوبیان با هم متحد شدند و در حدود 2270 پادشاهی کوش را راه انداختند. در همین زمان فرهنگ گروه سی پدید آمد.
فرعون سسوس تریس اول از سلسله دوازدهم دوباره در 1915 نوبه را غارت کرد و آنجا را کوش نامید. سسوس سوم سعی در تصرف بیشتر نوبه کرد اما شکست خورد. او استحکامات دفاعی خود را بازسازی کرد و شبکه تجاری به راه انداخت و شروع به دادوستد با نوبیان کرد.

 

پادشاهی کوش

پادشاهی کوش یکی از پادشاهی های آغازین آفریقا بود که در منطقه نوبه باستانی یا سودان و جنوب مصر امروزی قرار داشت. پایتخت این پادشاهی از 2450 تا 1450 پیش از میلاد در کرمه سودان قرار داشت. در نیمه هزاره سوم تا نیمه هزاره دوم پیش از میلاد دو فرهنگ به نامهای کرمه و گروه سی در منطقه نوبه حاکم بودند. فرهنگ گروه سی از اریتره تا منطقه اسوان گسترش داشت. فرهنگ کرمه در شمال و مرکز سودان فراگیر بود و بعدها به مصر نیز کشیده شد.

قسمت عمده نوبه در دوره پادشاهی جدید مصر از 1550 تا 1070 پ م تحت فرمان فرعون مصر بود. مطابق مدارک مصری فرعون های مختلفی به نوبه حمله کردند. در این دوره پاددشاهان کوش به نام پسران پادشاه کوش خوانده می شدند و سالانه مقادیر زیادی طلا، برده و اجناس دیگر برای فرعون مصر تهیه می کردند. پس از فروپاشی پادشاهی جدید مصر، دولت کوش در منطقه نپته در استان شمالیه امروزی سودان پدید آمد. آنها تحت تاثیر فرهنگ مصر بودند. نگاره های مصری آنها را با لباسشان، ظاهرشان و نحوه حمل و نقلشان مشخص می کنند.


شاه کوش به نام کاشتا در قرن هشتم پیش از میلاد پادشاه شمال مصر شد. پس از او بعنخی شاه دیگر کوش بود که جنوب مصر را فتح کرد. پس از او شاهان کوش بر مصر حکمرانی کردند و به نام سلسله بیست و پنجم مصر معروف شدند. آنها از منطقه خارطوم امروزی تا سواحل مدیترانه را در کنترل خود داشتند تا اینکه آشوری ها به مصر حمله کردند. آنها دوبار به مصر حمله کردند و هدف آنها پادشاهان کوش بودند نه حکمرانان محلی مصر. در حمله دوم آنها موفق به شکست پادشاهان کوش شدند و پسامتیک فرزند نخو یکی از با حمایت آشوری ها در 664 پ م فرعون مصر شد.


در قرن سوم پیش از میلاد مصریان شمال سودان و نوبه را غارت کردند و تا مدت 600 سال رومیهای حاکم بر مصر این محل را تحت کنترل خود داشتند. شاهنشاهی کوش به مراوه نقل مکان کرد. با این حال کوش مرکز مهم تجاری باقی ماند. نهایتا یک شاهزاده مراوه ای کوش به نام یِسه بُخه عمانی دوباره پادشاهی کوش رااز رومیان پس گرفت و آنها تا یک قرن دوباره حکمران مراوه شدند. نهایتا با شورشهای فراوان، تغییرات آب و هوا و حمله آکسون ها پادشاهی مراوه ای ها که ادامه پادشاهی کوش بود به پایان رسید. پس از آن سه پادشاهی کوچک محلی به نامهای مقره، نوبیتیا و علوه در منطقه باقی ماندند.
شهرت مراوه به حدود 200 مقبره هرم شکل موجود در آن است. این اهرام از اهرام مصر کوچکترند و مشابه فرهنگ مصری مقبره افراد مومیایی شده بودند. شاهان و افراد خاندان سلطنتی مراوه از ابتدای سده سوم پ م تا سده چهارم میلادی در این مقابر هرمی دفن می شدند.

در سال 580 میلادی با تلاش سیاستمداران رومی دین پادشاهی های سه گانه نوبه رسما به مسیحیت تغییر یافت. در ابتدای قرن هشتم میلادی دو پادشاهی مقره و نوبیتیا در هم ادغام شدند و در زیر سایه دین در مقابل مهاجمان مسلمان عرب مقاومت کردند و جلوی پیشروی آنها در نوبه را گرفتند. با فشارهای همسایه مسلمان در قرن های بعد نهایتا در قرن دوازدهم اسلام وارد نوبه شد.

 

پس از کشفیات باستان شناسی قرن بیستم مشخص شد مردم کوش فرهنگ و صنعت بالایی داشتند. آنها زبان خود را داشتند و در زمینه تجارت و انبارداری بسیار پیشرفته بودند. در جامعه آنها زنان نقش مهمی داشتند و زندگی شهروندی خاصی داشتند.

مقبره های سلطنتی نوری

قصر ابریم

 

آثار پادشاهان نوبه ابتدایی

استل چوبی - 1000 پ م

لوح میخی میتانی - 1350 پ م

مجسمه انار ساخته شده از عاج
حدود 1550 تا 1070 پ م

مجسمه سنگی- هزاره سوم پ م

آیینه برنزی
حدود 2300 تا 1600 پ م

صندلی از سده 14 پ م

جمجمه گاو نقاشی شده

بخشی از طرف چوبی

جواهرات دوره زمانی2300 تا 1600 پ م

 

سفال قرن بیستم پ م

سفال قرن 17 پ م

گردن بند از بوهن

نامه پاپیروس

نقاشی و نوشته از سسبی

آویز از سسبی

گروه سی

نمونه سفالهای گروه سی

نمونه سفالهای گروه سی

حدود 2300 پ م تا 1600 پ م

سفال هزاره ششم تا چهارم پ م

نمونه سفالهای گروه سی

مجسمه فرد نشسته سده 18 پ م

نوشته هیروگلیف سده 18 پ م

 

بخشی از یک در با نام فرعون 1470 پ م

بخشی از یک استل 1470 پ م

 

استل 1200 پ م

بخشی از یک در با طرح
نایب السلطنه مصر در کوش
اواخر هزاره دوم پ م

آثار پادشاهان مراوه ای

مجسمه یک زندانی
سده اول پ م

قالب یک خنجر
حدود 900 تا 400 پ م

مجسمه های مراوه ای

مجسمه های مراوه ای

مجسمه های مراوه ای

مجسمه های مراوه ای

آیینه و شانه

آویز به شکل شغال
سده اول میلادی

سفال های شکسته با خط مراوه ای

جواهرات

استل

استل شاه آریامانی

استل

استل

استل

آثار بدست آمده از فراس پیش از آبگیری سد ناصر

آویزهای تزیینی فرهنگ گروه اِی

 

تصاویر حمید صدقی نژاد

   
اطلس تاریخ ایران