عصر مس ، برنز و آهن در ایران |
|||||
|
اولین دوره نوسنگی در ایران از 8500 پ م با ساخت سفال دستی بدون چرخ شروع شد. دوره های بعدی نوسنگی دوره های مس، برنز و آهن خوانده میشند. در عصر برنز شهرها پدید آمدند.عصر مس در ایران از 550 تا 3300 پ م آغاز شد. از 330 پ م تا 1500 پ م ایران عصر برنز را تجربه کرده است. عصر آهن در ایران از 1500 پ م تا 550 پ م بوده که در مجموع ایران چند قرن زودتر از همسایه هایش وارد این مرحله شده است. تا قرن نهم پیش از میلاد استفاده و ساخت آهن در همه جای ایران همه گیر نشده بود. از 550 پ م تا 641 میلادی دوره تاریخی خوانده میشود که در فلات ایران امپراتوریهای بزرگی پدید آمده اند. اولین ابزار مسی کشف شده در ایران به حدود 10000 سال پیش برمیگردد و در دهلران کشف شده است. یکی از مکانهایی که در آن از مس ابزار درست میشده تپه علی کش است که به تازگی زمان آنرا بین هزاره هشتم تا هفتم پیش از میلاد تخمین زده اند. همچنین در تپه زاغه و چغا سفید نیز آثاری از مس ابتدایی بومی منطقه دیده شده است. در دوره های بعدی بسیاری از مناطق ایران مانند تل موشکی، تولید ابزار مسی را تجربه کردند که همه آنها از مس بومی منطقه خود استفاده میکردند.در هزاره پنجم و چهارم پیش از میلاد تجزیه و تصفیه مس پدیدار شد. در این دوره توانستند آرسنیک را از مس جدا کنند. دو معدن بسیار بزرگ مس را از دوره پیش از تاریخ یکی در نزدیکی انارک و دیگری در نزدیکی تپه حصار میشناسیم. در هزاره پنجم پیش از میلاد تصفیه مس در مناطق مختلفی از ایران دیده میشود مانند: تپه قبرستان، سیلک، تپه حصار، شوش و آریسمان.در هزاره چهارم پیش از میلاد تولید آلیاژ مس و آرسنیک به طور گسترده در فلات ایران صورت گرفت. با افزودن قلع به مس آلاژی پدید آمد که هم محکم بود و هم به راحتی قابل شکل دادن بود. در هزاره چهارو و سوم پیش از میلاد برنز از این طریق در فلات ایران تولید شد. قدیمی ترین مدرک تولید برنز در ایران مربوط به آثار کشف شده از کله نثار لرستان است. در سایتهای دیگری چون شوش، سیلک، تپه حصار و تپه گیان نیز تولید برنز در هزاره سوم پیش از میلاد انجام میشده است. |
||||
تصویر: اطلس تاریخ ایران |
|||||
Bronze in Archaeology: A Review of the Archaeometallurgy of Bronze in Ancient Iran Omid Oudbashi1, S. Mohammadamin Emami1,2 and Parviz Davami3 1Faculty of Conservation, Art University of Isfahan, 2Institut fur Bau- und Werkstoffchemie, Universitaet Siegen, 3Faculty of Materials Science and Engineering, Sharif University of Technology, 2Germany 1,3Iran |