گنج نامه
در 5 کیلومتری جنوب همدان در انتهای دره ای در راه باستانی اکباتان به بیستون آبشار زیبایی قرار دارد وسمت چپ آبشار دو سنگ نبشته هخامنشی قراردارد. هر دو کتیبه سه ستون بیست سطری دارند که به زبانهای فارسی باستان ایلامی و بابلی نوشته شده اند
سنگ نبشته اول متعلق به داریوش اول در سمت چپ و سنگ نبشته دیگر متعلق به خشیارشا است.بلندی حروف خط میخی بین 6 تا 7 سانتیمتر است. فارسی در سمت چپ،بابلی در وسط و ایلامی در سمت راست نوشته شده است
سنگ نبشته داریوش اول در گنج نامه
- baga \ vazraka \ Auramazdâ
- \ hya \ imâm \ bûmim \
- adâ \ hya \ avam \ asmâ
- nam \ adâ \ hya \ martiya
- m \ adâ \ hya \ šiyâti
- m \ adâ \ martiyahyâ \
- hya \ Dârayavaum \ xšâya
- thiyam \ akunauš \ aiva
- m \ parunâm \ xšâyath
- iyam \ aivam \ parunâm
- \ framâtâram \ adam \
- Dârayavauš \ xšâyathi
- ya \ vazraka \ xšâyathiya \
- xšâyathiyânâm \ xš
- âyathiya \ dahyunâm \ pa
- ruzanânâm \ xšâyath
- iya \ ahyâyâ \ bûmiy
- â \ vazrakâyâ \ dûraiy
- \ apiy \ Vištâspahy
- â \ puça \ Haxâmanišiya
خدای بزرگ است اهورامزدا که این زمین را آفرید که آن آسمان را آفرید که مردم را آفرید که داریوش را شاه کرد یک شاه از بسیاری یک فرمانروا از بسیاری . من داریوش شاه شاه شاهان شاه سرزمینهای دارای مردم فراوان شاه در این زمین بزرگ دور و پهناور پسر ویشتاسپ یک هخامنشی
اطلس تاریخ ایران