تپه حاجی فیروز

هزاره ششم پیش از میلاد تا دوره اسلامی

این تپه در شرق دره سولدوز در 2 كیلومتری تپه حسنلو قرار دارد و طی حفاری های مختلفی كه بر آن انجام شده، 16 دوره تاریخی مشخص شده اند كه از پیش از تاریخ تا پس از اسلام ادامه دارد.
در این تپه بقایای 18 ساختمان نمایان شد كه به هزاره ششم پیش از میلاد تعلق دارند و مستقل از هم بنا شده اند. نقشه آنها مربع شكل است و دیوارهایی عظیم در جهت شمالی جنوبی دارند. ورودی خانه ها عمدتا در سمت شرق یعنی خلاف جهت وزش باد منطقه است. در شرق بعضی واحدها انبارهای بدون سقفی قرار دارد. خانه ها با یك دیوار به دو قسمت مساوی تقسیم می شدند. یكی نشیمن بود و دیگری برای كارهای روزمره و آشپزخانه كه اجساد كودكان را در این محل خاك می كردند. آثاری از حصیر و سبد بر روی دیوارها دیده شده است.
یکی از خانه های حفاری شده در تپه دارای در کوچکی بود. این در از کف زمین کمی بالاتر قرار داشت و زیر آن با چند آجر سکویی ساخته شده بود. چند پله هم پیش از در قرار داشت و کف خانه از سطح زمین پایین تر قرار داشت.
سفالهای دوره حاجی فیروز دست ساز و دارای شاموت گیاهی هستند. تنوع ظروف سفالی این منطقه بسیار زیاد است.رنگ اکثر آنها نخودی با نقوش قرمز و قهوه ای بود. همچنین آثار گوناگون سنگی، گلی، استخوانی و صدفی در این منطقه كشف شده است.
اجساد را در كف اتاقها دفن می كردند. در برخی موارد از استودان هایی استفاده شده كه استخوانهای چند نفر در آنها قرار داشت. افراد به صورت جمع شده طوری دفن می شدند كه سر آنها رو به شمال باشد. جهت شمالی جنوبی در استودانها نیز رعایت می شد.
نمونه هایی هم از استخوانهای سوخته آدم در محل پیدا شده است و این احتمال وجود دارد كه اجساد را می سوزاندند.
زندگی در این تپه پس از عصر مس سنگی خاتمه یافت.